Wystawa „Splendor władzy. Wettynowie na tronie Rzeczypospolitej”, Muzeum Łazienki Królewskie

Jeżeli obejmuję patronat nad jakąś wystawą, to musi to być cud miód ultramaryna, nie wystawa. I takim cudem jest wystawa „Splendor władzy. Wettynowie na tronie Rzeczypospolitej”, którą do 27 stycznia 2022 roku można oglądać w Muzeum Łazienki Królewski w Warszawie. Jest prezentowana w dwóch lokalizacjach: w Pałacu na Wyspie oraz Podchorążówce.

I nic dziwnego, bo wystawa „Splendor władzy. Wettynowie na tronie Rzeczypospolitej” to imponujący grzmot:
składa się na nią 200 eksponatów (malarstwo, rzeźba, porcelana, jubilerstwo, medale) ze zbiorów drezdeńskich Sächsische Hauptstaatsarchiv Dresden oraz Staatliche Kunstsammlungen Dresden  (widoczny za mną obraz Wenus Jacopa Palmy il Vecchio  jest własnością SKD)  oraz polskich muzeów. A wśród nich znajdują się instytucje takie jak: Zamek Królewski w Warszawie, Zamek Królewski na Wawelu, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Narodowe w Krakowie, Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, Klasztor oo. Paulinów na Jasnej Górze oraz Biblioteka Kórnicką PAN.

66 lat unii polsko-saskiej, czyli PR w baroku

Wystawa „Splendor władzy. Wettynowie na tronie Rzeczypospolitej” opowiada o głównych wydarzeniach z 66 lat unii polsko-saskiej oraz o staraniach Augusta II i Augusta III wykreowania silnego międzynarodowego wizerunku publicznego za pomocą imponującej kolekcji. I 200 przykładów tych starań prezentowanych jest na fenomenalnej wystawie w Muzeum Łazienki Królewskie.

Wśród nich znajdują się obrazy (głównie portrety Augusta II i Augusta III), ryciny (m.in. robiący furorę „August III na marach w Sali Audiencjonalnej w Residenzschloss w Dreźnie” – rozpowszechniany w wielu wersjach wizerunek martwego króla na katafalku), rzeźby, porcelana, biżuteria, medale, talary, w tym mój faworyt z motylem wybity dla słynnej hrabiny Cosel, jednej z miliona królewskich kochanek, tarcze, militaria, szkice np. złotego serwisu do kawy (bardzo stosowny pomysł na prezent dla patronki medialnej), plany architektoniczne dotyczące przebudowy Zamku Królewskiego czy Łazienek Królewskich oraz budowy Osi Saskiej, a nawet kreacje i insygnia funeralne Augusta II.

Splendor władzy. Królewski poziom prestiż

Bo chociaż lata panowania na tronie Rzeczypospolitej elektorów saskich (1697-1706′; 1709–1763) pod względem gospodarczym, ekonomicznym i politycznym to okres niezbyt różowy- wówczas państwo polskie zaczęło zjeżdżać po równi bardzo pochyłej, jedno Augustowi II i Augustowi III trzeba oddać: bardzo dbali o kulturę, sztukę i architekturę.  

Zgromadzone przez nich piękno i dobro stanowi jedną z najbardziej wypasionych kolekcji XVIII-wiecznej Europy. Wettynowie stwierdzili, że bazując na sztuce, spokojnie można zbudować tytułowy „splendor” władzy saskiego dworu i wykorzystać go do celów propagandowych oraz politycznych. Słowem: królewski poziom prestiż.

A ów splendor osiągali za pomocą tak olśniewających i porażających bogactwem eksponatów, jak np. Krzyże Orderu Orła Białego z garniturów rubinowego i szmaragdowego, szabla niemiecka wysadzana turkusami i szmaragdami, spektakularne cuda z miśnieńskiej porcelany (w tym serwis koronacyjny) czy puchar w kształcie strusia w oprawie złotniczej i porcelanowej.

Złote, a skromne

Jednak gwiazdą jest „twarz” wystawy, czyli złocona Maska Słońce z podobizną Augusta II, w której śmigał król przebrany za Apolla podczas trwającego miesiąc świętowania przybycia do Drezdna Fryderyka IV, króla Danii i Norwegii, a prywatnie jego kuzyna. Jestem niepocieszona, ze na miejscu nie ma atrapy, którą można by przywdziać, musiałam więc ograniczyć się do zrobienia zdjęcia z maską nad głową. Za to na wystawie prezentowana jest wyglądająca jak pół sklepu jubilerskiego uprząż konia, na którym podczas turnieju zorganizowanego w ramach obchodów wizyty kuzyna jeździł August II.

Eksponaty prezentowane są w dwóch budynkach: w najbardziej reprezentacyjnym budynku w Łazienkach, czyli w Pałacu na Wodzie, oraz w Podchorążówce. To w niej znajduje się jeden z moich ulubionych obiektów na wystawie: złote, a skromne insygnia funeralne Augusta II, korona i jabłko.

W Pochorążówce ekspozycja składa się z 15 części-tematów opowiadających o Wettynach na tronie Rzeczypospolitej: od śmierci Jana III Sobieskiego i wyboru Augusta II na króla Polski (czy ktoś, kto zatytułował swój program wyborczy „Jak Polskę przekształcić w kraj kwitnący i cieszący się szacunkiem u sąsiadów”, mógłby nie zgarnąć korony?) przez koronację Augusta III po jego śmierć, a tym samym koniec trwającej ponad sześć dekad unii między Rzeczpospolitą i Saksonią.

A Little Party Never Killed Nobody!

Jednym z moich ulubieńców na wystawie w Muzeum Łazienki Królewskie jest serwis składający się z 2.200 elementów. Kto bogatemu zabroni zaprosić na herbatkę kilka setek najbliższych przyjaciół. Wettynowie mieli melodię do urządzania imprez.

Wesele Augusta III i Marii Józefy Habsburg przeszło do historii jako jedna z najdroższych i najbardziej spektakularnych imprez w baroku, a miała dużą konkurencję, bo to nie była epoka minimalizmu i zero waste. Główną salę bankietową w pałacu Zwinger w Dreźnie przerobiono na kopalnię srebra, a na wesele zaproszono 800 gości, którzy balowali przez kilka tygodni, zjedli tony jedzenia, w tym ponad 500 jeleni z Puszczy Białowiejskiej. Nic dziwnego, że to za panowania Augusta III powstało powiedzenie: „za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa!”

Jeśli jesteście ciekawi, jak wyglądała popuszczająca pasy para królewska, w Podchorążówce wiszą obok siebie portrety namalowane w pracowni Pietra Antonia Rotariego: króla z Orderem Złotego Runa i Orderem Orła Białego, a królowej z rosyjskim Orderem Świętej Katarzyny Męczennicy i austriackim Orderem Krzyża gwiaździstego. Czymże w porównaniu z tymi klejnotami jest mój obfity naszyjnik, którym założyłam na wernisaż? Mniej niż niczym, marnym negatywem biżuterii.

Miałeś, królu, złoty róg

Na wystawie, nad którą objęłam patronat, urzeka mnie wszystko, a poza tym wszystko, ale szczególnie porwał mnie, jako kawoszkę, przepiękny złocony i udekorowany scenami z „Metamorfoz” Owidiusza dzbanek do kawy z podgrzewaczem oraz tacą, a także tabakiera z portretem Augusta III. Czy naprawdę w naszych czasach kogoś jeszcze dziwią skarpety z Elżbietą II?

Fantastyczny jest również zdobiony kocioł paradny, choć obecnie mało praktyczny, nie mam pojęcia, co można by z nim robić w 2022 roku, chyba tylko warzyć ramen. A jak wyglądał w swoim naturalnym środowisku bojowym, kocioł, nie rosół, można zobaczyć na znajdującym się obok obrazie Johanna Samuela Mocka.

Bo tak właśnie jest zbudowana wystawa: sąsiadują ze sobą przedmioty i związane z nimi obrazy. Np. w sali „Polowanie” róg myśliwski sąsiaduje ze złoconymi strzelbami i pistoletami, a także obrazem przedstawiającym polowanie, bez problemu można wyobrazić sobie, jak wyglądały te rzeczy w użyciu.

Order Orła Białego, Order Złotego Runa. Wyjściowe garnitury króla

Z kolei obok gabloty m.in. z Orderem Orła Białego z garnituru rubinowego i klejnotem Orderu Złotego Runa znajduje się namalowany przez szwedzkiego malarza Carla Gustava Pilo portret Augusta II, na którym monarcha ma oba ordery na sobie. Natomiast wielki portret Augusta III w stroju kawalera Orderu Orła Białego z pracowni Louisa de Silvestre’a zamyka wystawę.

Eksponatom towarzyszą obszerne opisy, dzięki którym można zapoznać się z historią tychże przedmiotów, a tym samym z różnymi smakowitymi wydarzeniami z historii Polski, które miały miejsce za panowania Augustów. I tak np. w Podchorążówce jest grafika z Mehmedem Efendim, tureckim ambasadorem, opowiadająca o jego audiencji w Warszawie. Obaj dżentelmeni wymienili się prezentami: nasz król wręczył ambasadorowi m.in. złote zegary i srebrną zastawą stołową oraz powóz ciągnięty przez sześć mułów, a w zamian dostał tureckiego rumaka oraz… kota perskiego.

W Muzeum Łazienki Królewskie dużo jest takich smaczków.

Plakat wystawy „Splendor władzy. Wettynowie na tronie Rzeczypospolitej”

A tak wygląda wspaniały plakat-kolaż autorstwa W witrażu kolażu. Łukasz Kuleta, który można podziwiać w całej Warszawie, nie tylko na przystankach. A podziwiając plakat, możecie również podziwiać znajdujące się na dole logo Wernisażerii.

***

Wystawa została objęta nie tylko moim patronatem medialnym, ale przede wszystkim honorowym patronatem prezydenta RP Andrzeja Dudy i premiera Saksonii Michaela Kretschmera oraz dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Chociaż  „Splendor władzy. Wettynowie na tronie Rzeczypospolitej” można zwiedzać do 27 LUTEGO 2022 r., najlepiej zrobić to teraz, bo listopadzie wstęp na wystawę jest bezpłatny w ramach akcji Darmowy Listopad w Rezydencjach Królewskich.

PS W ramach jeszcze jednej ciekawostki: prawnuczką syna Augusta III i hrabiny Marii Aurory von Konigsmark była George Sand, przyjaciółka Fryderyka Chopina. Wiedzieliście o tym?